Pijanowski Lech (właściwie Lechosław) Andrzej, pseud. i krypt.: Argus, Janusz Jax, L.P., Zbigniew Ołoniecki, Pelch, Marek Penname, Z.O. (1928–1974), publicysta, reżyser filmowy i telewizyjny, literat, popularyzator teorii i praktyki gier. Ur. 28 VII w Warszawie, pochodził z rodziny drobnomieszczańskiej, jego ojciec Leon (zginął w czasie powstania warszawskiego w sierpniu 1944) prowadził sklep tekstylny, matka, Leokadia z Wiśniewskich, była kasjerką w kinie «Stylowy» w Warszawie (stwarzało to okazję dla jej syna do przedwczesnego oglądania filmów dla dorosłej widowni). W czasie okupacji niemieckiej P. uczęszczał na tajne komplety w zakresie szkoły średniej w Warszawie, będąc m.in. uczniem Edwarda Chwalewika. W r. 1946 zdał z wyróżnieniem maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. M. Reya w Warszawie (z ówczesną siedzibą w Konstancinie). W t.r. wstąpił na Wydział Prawa Uniw. Warsz., a w r.n. uczęszczał również na Wydział Nauk Politycznych Uniw. Warsz. Studiów na obu kierunkach nie ukończył. W r. 1948 przyjęty został do Państw. Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi na Wydział Reżyserii (zwany wówczas Wydziałem Realizacji), gdzie w r. 1951 uzyskał dyplom. Zatrudniony w tym czasie jako asystent w Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi współpracował również jako redaktor z Polską Kroniką Filmową. Już w czasie studiów podejmował próby literackie i zajmował się publicystyką. Od r. 1947 drukował w tygodniku społeczno-kulturalnym „Wiciowa Wolna Gromada”. Byt m.in. autorem poematu w 20 pieśniach pt. Pstrowski (W. 1949), tłumaczem poematu P. Nerudy „Niech się zbudzi drwal” (W. 1949), autorem wyboru, redaktorem i – częściowo – tłumaczem Bertolta Brechta „Wierszy wybranych” (W. 1954). Wydał również kilka zbiorków wierszy dla dzieci, tłumaczonych następnie na język niemiecki, węgierski i czeski. Pisał także liczne scenariusze do filmów dokumentalnych, fabularnych i widowisk telewizyjnych. Reżyserował pod pseud. Marek Penname i Janusz Jaxa widowiska telewizyjne Teatru Sensacji «Kobra». Od r. 1956 zajmował się systematycznie krytyką filmową, używając również pseud.: Argus, Zbigniew Ołoniecki, Pelch. Był współzałożycielem i członkiem Filmowej Rady Repertuarowej, która w pierwszych latach od daty powstania (1956) miała znaczny wpływ na upowszechnienie kultury filmowej w kraju. W l. 1959–74 był stałym współpracownikiem tygodnika „Film”, od r. 1965 sekretarzem, a następnie zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Kino”. Pod koniec lat pięćdziesiątych wystąpił z projektem organizowania dorocznych Ogólnopolskich i Międzynarodowych Festiwali Filmów Krótkometrażowych w Krakowie. W r. 1973 otrzymał nagrodę im. Karola Irzykowskiego, przyznawaną przez Klub Krytyki Filmowej Stow. Dziennikarzy Polskich. W swej publicystyce podejmował pionierską, na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, problematykę estetyczną nowego środka masowej komunikacji, jakim stała się telewizja. Był inicjatorem i współautorem jej popularnych programów, m.in. «Porozmawiajmy», oraz autorem leksykonu Małe abecadło filmu i telewizji (W. 1962, Wyd. 3. 1973).
Pod koniec lat sześćdziesiątych P. stał się znawcą i popularyzatorem teorii i praktyki gier. Postanowił, jak niejednokrotnie mawiał i pisywał, «rozprowadzić pigment gier» w polskim społeczeństwie. Organizował u siebie w domu wieczory gier logicznych, posiadał najbogatszy w kraju zbiór dawnych gier. Od r. 1969 redagował w miesięczniku „Problemy” dział gier logicznych i rozrywek umysłowych. W r. 1972 w dodatku „Życie i Nowoczesność” dziennika „Życie Warszawy” zainicjował i systematycznie redagował popularną kronikę pt. «Rozkosze łamania głowy». Współpracował ze znawcami teorii i praktyki gier, m.in. z Sidney’em Sacksonem z Nowego Jorku. Swe doświadczenia z tych dziedzin wykorzystywał w podjętych pracach badawczych w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Informatyki w Warszawie, był niejednokrotnie wykładowcą z zakresu teorii i strategii gier na doskonalących kursach dla kierowniczych kadr w gospodarce. Ogłosił liczne publikacje książkowe z zakresu historii i popularyzacji gier, m.in.: Dawne pasjanse polskie (W. 1969), Przewodnik gier (W. 1972, Wyd. 3. 1978), Rozkosze łamania głowy (W. 1972, Wyd. 2. 1976). Zmarł na raka płuc w Warszawie 5 I 1974, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
Żonaty (1951) z Marią Jadwigą (ur. 1931), córką poety Władysława Broniewskiego, aktorką, redaktorem Telewizji Polskiej, miał z nią P. dwóch synów: Wojciecha (ur. 1951) i Tomasza (ur. 1953).
Pol. Bibliogr. Liter. za l. 1947,1949 i n.; Chudek J., Z materiałów bio-bibliograficznych pisarzy zmarłych w r. 1974, „Roczn. Liter.” 1974 s. 676–7 (bibliogr.); Mały słownik literatury dla dzieci i młodzieży, W. 1964; – [Toeplitz K. T.] KTT, O człowieku, który znalazł swoje szaleństwo, „Kultura” 1972 nr 4; Z. M., Lech Pijanowski, „Nowe Książki” 1972 nr 23; Zieliński S., Sposób na nudę, „Nowe Książki” 1972 nr 23: – „Ekran” 1974 nr 3 (fot.); „Życie Warszawy” 1979 nr 8; – Nekrologi z r. 1974: „Film” nr 3 (fot.), „Życie Liter.” nr 3 (fot.); – Arch. Liceum Księgarskiego im. S. Żeromskiego w W.: Jasińska M., Lech Pijanowski – Bibliografia przedmiotowa, druki zwarte i czasopisma, l. 1947–1976 (rkp.); – Zdjęcia, dokumenty osobiste w posiadaniu rodziny; Informacje ustne żony Marii Jadwigi Broniewskiej z Warszawy.
Stanisław Ozimek